Gebelik döneminde beslenme anne ve bebeğin sağlık durumu için oldukça önemlidir. Özellikle bu dönemlerde kulaktan dolma yanlış bilgiler beslenmeyi olumsuz yönde etkilemektedir. Bebeğin anne karnında sağlıkla büyümesi, organlarının, sistemlerinin oluşabilmesi için beslenmemizde tüm besin öğelerinden yararlanmalıyız. Dikkat etmemiz gereken husus olması gerektiği kadar besin öğelerinden vücudumuza almak. Bu konu daha fazla tüketmek anlamına gelmemelidir. Annenin fizyolojik gereksinimlerine ek olarak bu durum değerlendirilmelidir. Anne ile bebek arasında dolaşımı sağlayan plasentadır. Plasenta gebeliğin 6. ayında oluşmaktadır. Bu sayede çeşitli besin ögelerin geçişi de sağlanmış olur. Gebelik döneminde sınırlanan çeşitli besin öğeleri sadece beslenme yetersizliği değil aynı zamanda zeka geriliğine de sebep olmaktadır. Özellikle folik asit vitamini,çinko,iyot,demir,manganez,B vitaminlerinin yetersizliği konjenital bozuklukların riskini artırmaktadır. Fetüsün, beyin gelişimi 2. trimesterde başlamakta ve bu dönemde annenin hem vitamin, mineral hem de protein yönünden yeterliliği uzmanlar tarafından değerlendirilmelidir.
Bebeğin gelişiminin yanı sıra annenin de sağlıklı beslenmesi oluşabilecek sağlık sorunlarının riskini azaltmada önemlidir. Bu dönemde anneler anemiye(kansızlık) meyillidir. Bunun sebebi artan plazma hacmine rağmen kırmızı kan hücrelerinin bu orana ulaşamamasıdır. Bu durumun önlenmesi için gebeliğin özellikle son 3 ayında günlük 30 mg demir verilmesi önerilmektedir. Bunun yanı sıra bebeğiniz anneden aldığı kalsiyumu da depolamaktadır ve anne kalsiyum açısından mutlaka değerlendirilmelidir. Kalsiyum açısından yetersizlik görülen annelerde diş çürükleri, kemik yapısında bozulmalar gözlenmektedir.
Bir önemli konuda annenin aldığı kilolar sanırım. Bu doğal fizyolojik süreç içerisinde kilo alımı gayet normaldir. En başta büyüyen rahim ve memeler, artan su ve kan miktarı her geçen gün annenin tartıda artan rakamları görmesine sebep olmakta ve kimi zaman moral bozmaktadır. Unutulmaması gereken bu sürecin geçici olduğu ve gerektiği kadar sağlıklı ve dengeli beslenme ile kilo kontrolünün, olması gereken sınırlar içerisinde kalmasını sağlamaktır. Gebelerin fazla kilo almaması hem doğum anında hem de doğum sonrası için bazı risklerin önlenmesinde önemlidir. Ağırlık kazanımı kişiden kişiye göre değişir. Bu değişim doğum öncesi annenin BKİ (beden kütle indeksi) göre değişmektedir. Yani annenin doğum öncesi BKİ 19.8’in altında ise gebelik sırasında en fazla 18 kg almaları, BKİ 26’nın üzerinde ise gebelik sırasında yaklaşık 7 kg almaları önerilmektedir. Biraz daha açıklayıcı olursak,
Gebelik öncesi ağırlığı normal ise; 9-14 kg , gebelik öncesi zayıfsa 13-16.5 kg, gebelik öncesi şişmansa 7,5-12,5 kg, gebelik öncesi obezse 6-10 kg ağırlık kazanımı önerilmektedir.(ağırlık kazanımı her trimesterde farklılık göstermektedir.)
Bu durum çoğul gebeliklerde ise;
Gebelik öncesi BKİ normal ise (18.5-24.9) 16.8-24.5 kg, hafif şişmansa (25.0-29.9) 14-22.7 kg, obez ise (>30) 11.5-19 kg olmalıdır. Ortalama ağırlık kazanımı 16-21 kg arasındadır.)
Gebelerin bu süreçte dikkat etmesi gereken noktalar;
- Yeterli ve dengeli besin öğelerinden yararlanmak
- Su içmeye özen göstermek (2-3 l/gün)
- Hafif egzersizlerle sağlıklı yaşamı desteklemek
- Sodyum alımına dikkat etmek (2-3 g/gün)
- Posa içeriği yüksek sebze ve meyvelerden tüketmek
- Meyve suyu yerine meyvenin kendisini seçmek
- Yemeklerimizde mutlaka kurubaklagil ve balığa yer vermek
- Tam tahıl tüketimine özen göstermek
- Paketlenmiş hazır ürünlerden uzak durmak
- Doymuş yağ tüketimini azaltmak
- Sigara ve alkol tüketiminden uzak durmak
- Kafein alımını <200 mg/gün aşmamalı
- Öğün sayısı az az sık sık yemeyi teşvik açısından 6-8 öğün olmalı
- Kızartma ve kavurma yerine fırında pişirme tercih edilmeli
- İşlenmiş ürünlerden (sosis, salam vs) uzak durulmalı
GEBELİK DÖNEMİNDE BESİN GRUPLARINDAN NE KADAR PORSİYONLARDA TÜKETMELİYİZ
1.SÜT VE SÜT ÜRÜNLERİ: 3-4 porsiyon Süt: 400 ml Yoğurt: 300 ml Peynir: 60 g
2.ET VE ET ÜRÜNLERİ: 3-4 porsiyon Etler: 90-120 g Kurubaklagiller: 60 g Yumurta: 50-60 g(1 OB)
3.TAZE SEBZE VE MEYVELER: 5-7 porsiyon
4.EKMEK VE TAHILLAR: 3-8 porsiyon
(PROF.DR.AYŞE BAYSAL-BESLENME)
GEBELİ DÖNEMİNDE ZAYIFLATMA DİYETİ UYGULANMAMALIDIR.BUNUN YERİNE YETERLİ, DENGELİ VE SAĞLIKLI BİR BESLENME VE YAŞAM TARZI DEĞİŞİKLİLİĞİ İLE KİLO KONTROLÜ SAĞLANMALDIR.
Diyetisyen BURCU YEŞİLYURT
